Artykuł
PROGRAM
WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY
„Świat wartości dziecka”
Miejsko – Gminne Przedszkole
w Glinojecku
Wstęp
Podstawowym celem wychowania przedszkolnego zgodnie z obowiązującą podstawą programową jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturalnym i przyrodniczym.
Program wychowawczy ma na celu poprawę jakości pracy edukacyjnej, uwzględnia potrzeby społeczności przedszkolnej, tj. dzieci, rodziców, środowiska lokalnego oraz pracowników. Integruje nauczycieli i rodziców w realizowaniu celów wychowawczych, ujednolica oddziaływania wychowawcze, a także kieruje procesami wychowawczymi pracowników. Ponadto integruje nauczycieli i rodziców w realizowaniu celów wychowawczych, tworzy wspólny front oddziaływań dydaktycznych i kieruje je na właściwe tory.
Niezbędnym uzupełnieniem każdego programu wychowawczego jest obecnie profilaktyka związana zarówno z wszechstronnym i harmonijnym rozwojem dziecka, jak i wzmacnianiem czynników ochronnych przy jednoczesnej redukcji czynników ryzyka mogących zaburzyć prawidłowy proces wychowania. Mając na uwadze konieczność stosowania działań profilaktycznych już od najmłodszych lat, formy i metody działań niniejszego programu dostosowane zostały do wieku i możliwości intelektualnych wychowanków. Uwzględniają one potrzeby zarówno dzieci zdolnych, jak i tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, do których w szczególności skierowana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna.
Program wychowawczo-profilaktyczny odpowiada na realne potrzeby, problemy i zagrożenia pojawiające się w przedszkolu i środowisku społecznym, które otacza wychowanków naszej placówki. Wierzymy, że dzięki wspólnemu wysiłkowi i zaangażowaniu każde dziecko poradzi sobie w trudnej sytuacji i osiągnie sukces na miarę swoich możliwości.
Podstawa prawna programu wychowawczo-profilaktycznego
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późniejszymi zmianami);
Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. 2001 r. Nr 61 poz. 624 z późniejszymi zmianami);
Rozporządzenie MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania (Dz. U. Nr 89, poz. 730);
Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;
Rozporządzenie MEN z dnia 28 sierpnia 2014 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2014 r. poz. 1157);
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014, poz. 803);
Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r., poz. 1249);
Konwencja o Prawach Dziecka;
Statut Miejsko – Gminnego Przedszkola w Glinojecku.
Założenia programu
Cel główny:
Celem głównym programu wychowawczo-profilaktycznego Miejsko – Gminnego Przedszkola w Glinojecku jest kształtowanie środowiska sprzyjającego harmonijnemu rozwojowi dziecka ze szczególnym uwzględnieniem jego wrodzonego potencjału oraz możliwości twórczych i intelektualnych, a także przeciwdziałanie wszelkim okolicznościom, które mogą ten proces zakłócić.
Cele szczegółowe programu wychowawczo-profilaktycznego:
Uświadamianie dzieciom ich praw i obowiązków;
Budowanie równowagi i harmonii psychicznej;
Kształtowanie postawy otwartości w życiu społecznym, a także postawy poszanowania drugiego człowieka, jego własności i opinii;
Rozwijanie umiejętności samodzielnej analizy postaw i norm społecznych;
Kształtowanie odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek;
Budowanie konstruktywnego i stabilnego systemu wartości, w tym docenienie znaczenia wartości zdrowia oraz poczucia sensu istnienia;
Kształtowanie postaw sprzyjających wzmacnianiu zdrowia swojego i innych; w tym: kształtowanie właściwych postaw w obliczu zagrożenia zdrowia i życia;
Wspieranie wychowanków w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia;
Wdrożenie do przestrzegania zasad warunkujących bezpieczeństwo;
Wzmacnianie wśród wychowanków więzi z przedszkolem oraz społecznością lokalną;
Zdobywanie przez dzieci podstawowych informacji z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej;
Budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych, relacji wychowanek – nauczyciel oraz nauczyciel – rodzic;
Kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie wychowanków w konstruktywnym podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych;
Wspieranie wychowanków, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną bądź środowiskową są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych.
1 Opracowano na podstawie Rozporządzenia MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. (Dz. U. poz. 1249) oraz Rozporządzenia MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. nr 51, poz. 458).
Szczegółowy zakres tematyczny podejmowanych działań wychowawczo – profilaktycznych
Chcemy być kulturalni
Kształtowanie umiejętności kulturalnego zachowania w różnych sytuacjach
Dostarczanie dzieciom wzorów właściwego zachowania; w tym: utrwalanie nawyków kulturalnego zachowania w miejscach publicznych oraz w trakcie ważnych uroczystości bądź przedsięwzięć kulturalnych;
Wykształcenie nawyku stosowania zwrotów grzecznościowych;
Uwrażliwienie na potrzeby innych, m.in. osób starszych, rodziców, młodszych kolegów;
Uczenie przestrzegania zasad dotyczących porządku i poszanowania zieleni w bliższym i dalszym otoczeniu; kształcenie do poszanowania wartości życia w zgodzie z naturą;
Rozwijanie umiejętności kulturalnego zachowania się przy stole;
Zaznajomienie dzieci z podstawowymi zasadami „savoir-vivre’u”.
Zróbmy to razem
Wzmacnianie kompetencji społeczno-emocjonalnych
Przedstawienie dzieciom zasad zgodnego współżycia w przedszkolu poprzez wprowadzenie kodeksu dobrych zachowań;
Rozwijanie umiejętności zrozumiałego wyrażania swoich emocji oraz rozumienia emocji wyrażanych przez inne osoby;
Przeprowadzenie zajęć omawiających tematykę praw dziecka;
Kształtowanie umiejętności pomocy potrzebującym oraz wrażliwości na cudzą krzywdę;
Wdrażanie dzieci do zgodnej i bezpiecznej zabawy z kolegami;
Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych poprzez szukanie rozwiązań w postaci kompromisu;
Integrowanie dzieci poprzez wspólne gry i zabawy, a także udział w uroczystościach przedszkolnych.
Ładnie mówimy
Profilaktyka logopedyczna realizowana ze wsparciem logopedy
Stymulowanie procesu nabywanie przez dziecko sprawności, od których zależy prawidłowy rozwój kompetencji językowej i komunikacyjnej;
Zapobieganie powstawaniu wad oraz wspomaganie rozwoju mowy dziecka, między innymi poprzez wykształcenie umiejętności: prawidłowego sposobu połykania, odpowiedniego toru oddechowego oraz gospodarowania powietrzem;
Doskonalenie mowy dziecka oraz zapobieganie dysharmoniom rozwojowym dzięki usprawnianiu pracy narządów artykulacyjnych, rozwijaniu i uwrażliwianiu percepcji słuchowej, wykonywaniu ćwiczeń ortofonicznych, fonacyjnych, rytmicznych i dykcyjnych.
Stymulowanie rozwoju poznawczo-językowego oraz wzbogacanie czynnego i biernego słownictwa dzieci.
Chcemy być bezpieczni
Zwiększenie bezpieczeństwa dzieci na terenie przedszkola:
Tworzenie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu dzieci na drodze i w przedszkolu;
Zapoznanie dzieci z regulaminem przedszkola oraz dziecięcym kodeksem dobrych zachowań;
Zapewnienie bezpieczeństwa dzieci podczas zajęć, zabaw i imprez;
Uwrażliwienie dzieci na zagrożenia, które mogą im towarzyszyć w drodze do przedszkolu i domu;
Systematyczne uwrażliwienie dzieci na sytuacje stwarzające zagrożenie oraz budowanie wiedzy na temat ich konsekwencji;
Pogłębianie wiedzy na temat zagrożeń pochodzących ze świata zwierząt i ludzi;
Uczenie zasad postępowania w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia;
Uwzględnienie profilaktyki uzależnień i zachowań ryzykownych: wskazywanie na negatywne skutki związane ze spożywaniem określonych substancji.
Stop Agresji
Ograniczenie zachowań agresywnych i przemocy w przedszkolu
Uświadomienie dzieciom, czym jest agresja i przemoc oraz jak sobie z nimi radzić;
Wdrażanie działań na rzecz ograniczania agresji i przemocy, kształtowanie umiejętności asertywnych;
Kształtowanie umiejętności zastępowania agresji, wnioskowania moralnego oraz kontroli emocji;
Kształtowanie poczucia odpowiedzialności oraz troski za zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych;
Rozwijanie empatii oraz promowanie zachowań prospołecznych;
Rozwijanie wiedzy rodziców na temat przyczyn i sposobów niwelowania zachowań agresywnych wśród dzieci poprzez spotkania informacyjne i rozmowy indywidualne.
Szanujemy zdrowie swoje i innych
Rozszerzenie działań na rzecz propagowania zdrowego trybu życia
Kształtowanie właściwych umiejętności, przyzwyczajeń i nawyków prozdrowotnych;
Popularyzacja aktywnych sposobów spędzania wolnego czasu zarówno wśród dzieci jak i wśród rodziców;
Uświadomienie konieczności zachowania ergonomii i higieny pracy (np. w postaci dbania o ciszę);
Pogłębienie wiedzy dzieci na temat przyczyn i skutków nieprawidłowego odżywiania;
Kształtowanie nawyków dbania o zdrowie i higienę osobistą;
Pogłębianie wiedzy dzieci na temat profilaktyki zdrowotnej (np. szczepienia ochronne) oraz związków między zdrowiem a chorobą;
Poszerzanie wiedzy dzieci z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej oraz zdrowego stylu żywienia;
Przedszkole bez nałogów
Profilaktyka uzależnień realizowana ze wsparciem psychologa
Rozwijanie postawy asertywności wśród dzieci oraz umiejętności szukania pomocy w sytuacjach trudnych;
Rozpoznanie sytuacji domowej wychowanków oraz diagnozowanie jej pod kątem potencjalnych zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego dziecka;
Działania profilaktyczne zmierzające do przeciwdziałania problemowi narkomanii, lekomanii, uzależnieniu od komputera, gier, telewizji oraz telefonu komórkowego;
Działania profilaktyczne zmierzające do przeciwdziałania problemowi palenia papierosów i picia alkoholu; w tym: wzmacnianie norm przeciwnych używaniu substancji uzależniających;
Kształtowanie potrzeby samorozwoju oraz budowanie satysfakcji życiowej poprzez rozwijanie zainteresowań i uzdolnień jako alternatywy dla zachowań ryzykownych;
Poszerzenie wiedzy rodziców na temat profilaktyki uzależnień.
Procedury osiągania celów
Metody pracy:
Podające (opowiadania, wiersze, piosenki, pogadanki, historyjki obrazkowe, baśnie i bajki o charakterze relaksacyjnym, psychoedukacyjnym i psychoterapeutycznym);
Aktywizujące (inscenizacje, „burza mózgów”, gry dydaktyczne, metaplany, drama);
Eksponujące i poglądowe (spacery, wycieczki, pokazy, filmy, teatrzyki, zabawy parateatralne, pantomima, wystawy prac plastycznych, ilustracje, prezentacje multimedialne);
Praktyczne (metoda projektów badawczych, zabawy ruchowe, zabawy dydaktyczne, doświadczenia i eksperymenty).
Formy pracy:
Praca indywidualna z dzieckiem (w trakcie zajęć edukacyjnych z nauczycielem oraz zajęć specjalistycznych z logopedą lub psychologiem);
Praca w małych grupach bądź zespołach;
Praca z całą grupą;
Udział w konkursach, uroczystościach przedszkolnych, akcjach charytatywnych i ekologicznych;
Spacery, wycieczki, obserwacje przyrodnicze;
Zajęcia grupowe.
Współpraca ze środowiskiem:
Komisariat Policji;
Ochotnicza Straż Pożarna;
Ośrodek Zdrowia (lekarz, pielęgniarka/higienistka, stomatolog);
Poradnia Psychologiczna – Pedagogiczna.
Ewaluacja programu:
Program wychowawczo-profilaktyczny realizowany jest przy współpracy z organizacjami i instytucjami wspomagającymi rodzinę, a także specjalistami.
Jego ewaluacją przebiegać będzie następująco:
Ocena planowanych przedsięwzięć profilaktycznych dokonana będzie raz do roku na zabraniu Rady Pedagogicznej i Rady Rodziców;
Program wychowawczo-profilaktyczny poddany będzie monitorowaniu i ewaluacji w zależności od zaistniałych potrzeb;
Wyniki analizy będą wskazówkami do pracy w kolejnych latach.
Sposoby realizacji programu
W stosunku do dziecka:
Systematyczne oddziaływanie i kształtowanie postaw społecznych poprzez:
Rozmowy i dyskusje;
Rozwiązywanie konfliktów na drodze porozumienia;
Czytanie i wspólna analiza opowiadań przedstawiających różne wzorce zachowań społecznych;
Omawianie historyjek obrazkowych przedstawiających konflikty społeczne;
Stworzenie kodeksu właściwych zachowań dla prawidłowego współżycia w grupie ze zwróceniem szczególnej uwagi na konieczność ich przestrzegania;
Ustalenie środków zaradczych stosowanych w przypadku nierespektowania ustalonych zasad;
Konstruowanie zajęć tematycznych poświęconych takim tematom jak zdrowe żywienie czy pierwsza pomoc;
Spotkania ze specjalistami: lekarz, pielęgniarka/higienistka, stomatolog, policjant, strażak itp;
Zajęcia profilaktyczne i specjalistyczne z logopedą i psychologiem.
W stosunku do rodzica:
Zapoznanie z programem wychowawczo-profilaktycznym oraz z zasadami i regułami przyjętymi przez dzieci i nauczycieli;
Poszerzenie wiedzy rodziców lub opiekunów na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego bądź fizycznego dzieci oraz rozpoznawania ich;
Organizowanie dla rodziców warsztatów psychologicznych w celu uświadomienia konieczności ujednolicenia oddziaływań wychowawczo-profilaktycznych w domu i przedszkolu;
Udział rodziców w zebraniach, spotkaniach indywidualnych oraz zajęciach otwartych.
W stosunku do nauczycieli:
Prowadzenie zajęć koleżeńskich;
Wymiana koleżeńska w zakresie doświadczeń i scenariuszy zajęć;
Integracja nauczycieli podczas przygotowywania zajęć i opracowywania kodeksu zachowań;
Ujednolicenie oddziaływań wychowawczych wszystkich nauczycieli w relacjach nauczyciel – dziecko;
Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie profilaktyki zaburzeń zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci;
Współpraca ze specjalistami.
Pożądane efekty działań wychowawczo-profilaktycznych
Dziecko:
Ma poczucie bezpieczeństwa;
Ma dużo swobody – potrafi dostrzec konsekwencje swojego zachowania;
Potrafi samodzielnie decydować o wyborze zabawki, podejmując z pomocą nauczycieli różnorodną aktywność zgodnie ze swoimi zainteresowaniami;
Współdziała z osobą dorosłą w prostych czynnościach samoobsługowych i porządkowych;
Uczestniczy w rozmowach prowadzonych przez nauczyciela indywidualnie lub w małych grupach;
Stosuje się do najważniejszych zasad i zwyczajów obowiązujących w zabawie i we wzajemnym współżyciu;
Stara się ufnie i bezpośrednio odnosić do osób dorosłych;
Dostrzega związek między zdrowiem a chorobą;
Zna szkodliwość niektórych produktów spożywczych (np. słodycze);
Rozumie pojęcie higiena;
Stosuje higienę na co dzień: myje ręce przed/po posiłku, po korzystaniu z toalety, po kontakcie z różnymi zwierzętami;
Dba o czystość własnego ciała: ubrania, bielizny;
Używa wyłącznie swoich przyborów toaletowych;
Wie, że nie może samodzielnie stosować lekarstw i środków chemicznych (np. środków chemicznych);
Nabywa umiejętność odmawiania bez poczucia winy (asertywność);
Bierze aktywny udział w zabawach logopedycznych organizowanych przez nauczyciela (gimnastyka buzi i języka, ćwiczenia oddechowe, warg, usprawniające podniebienie miękkie, ćwiczenia z emisji głosu).
Zna zasady dotyczące zgodnego współżycia z innymi dziećmi i przestrzega ich;
Potrafi wyrazić swoje potrzeby w kontaktach z dorosłymi i innymi dziećmi;
Potrafi poprosić o pomoc w trudnej sytuacji;
Rozpoznaje i nazywa podstawowe uczucia u siebie i innych; wie, że w różnych sytuacjach ludzie przeżywają różne uczucia;
Sprawnie wykonuje czynności samoobsługowe, współdziała z rówieśnikami;
Nie okazuje zdziwienia wobec dzieci z ułomnościami;
Uczestniczy w opiekowaniu się nowo przybyłymi kolegami;
Planuje własne działania, gromadzi informacje o sobie;
Potrafi zaprezentować rodzicom własne umiejętności;
Zna osoby, do których można zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia;
Nie oddala się poza wyznaczony teren bez wiedzy i zgody dorosłych;
Zna schemat piramidy zdrowego żywienia;
Orientuje się w zasadach zdrowego żywienia (wymienia zdrowe produkty, tj. owoce, warzywa, mleko i jego przetwory, ryby, ciemne pieczywo itd.);
Wie na czym polega profilaktyka zdrowotna (np. szczepienia ochronne);
Podaje przyczyny i skutki nieprawidłowego odżywiania (m.in. otyłość, próchnica, brak witamin, niska odporność organizmu);
Przezwycięża niechęć do spożywania niektórych potraw;
Udziela swobodnych wypowiedzi ustnych, poprawnych pod względem gramatycznym; wymawia prawidłowo większość głosek;
Potrafi się skupić; używa wyobraźni w celu określenia możliwych konsekwencji swoich działań.
Radzi sobie z własnymi emocjami, właściwie reaguje na przejawy emocji u innych;
Zna swoje upodobania, zainteresowania, poszukuje różnych form aktywności;
Potrafi wyrazić słowami swój problem oraz samodzielnie lub z pomocą nauczyciela zdecydować, jak go rozwiązać;
Wyraża się w jasny i zrozumiały dla otoczenia sposób i potrafi wysłuchać wypowiedzi innych;
Współdziała w zespole podczas zabaw i prac porządkowych;
Potrafi wykorzystać swoją wiedzę w zaspokajaniu aktywności poznawczej i rozwoju swoich zainteresowań;
Współdziała z dorosłymi w opiekowaniu się młodszymi dziećmi;
Próbuje samodzielnie rozwiązywać konflikty zgodnie z ustalonymi normami postępowania;
Rozumie wartość koleżeństwa, dobroci, uczciwości, obowiązkowości;
Przeciwstawia się objawom samolubstwa, okrucieństwa, przezywania bądź dokuczania;
Jest świadome niebezpieczeństw związanych z uzależnieniami;
Wie, co sprzyja uzależnieniu człowieka (alkohol, papierosy, komputer, telewizja, narkotyki).
Rodzice i nauczyciele:
Są świadomi zagrożeń i kontrolują to, co dziecko ogląda w telewizji, w jakie gry komputerowe gra, a także jakie treści przegląda w Internecie;
Znają zależności pomiędzy agresją, nadpobudliwością dzieci a niektórymi programami telewizyjnymi i grami komputerowymi;
Prowadzą dyskusje z dziećmi na temat oglądanych przez nie programów telewizyjnych i gier;
Kształtują przyjazny klimat w przedszkolu, budują prawidłowe relacje rówieśnicze;
Poszerzają wiedzę na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń psychicznego dzieci i młodzieży;
Doskonalą kompetencje w zakresie rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych.
